Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου
Το Ορατόριο "Άγιος Δημήτριος" είναι ίσως το κορυφαίο έργο του σπουδαίου συνθέτη Νίκου Αστρινίδη (1921-2010) και μια από τις λαμπρότερες συμφωνικές σελίδες της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ολοκληρώθηκε το 1962 ύστερα από παραγγελία του Δήμου Θεσσαλονίκης για την πεντηκοστή επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης.
Το 1966 στο πλαίσιο των Α΄ Δημητρίων ο συνθέτης παρουσίασε σε πρώτη εκτέλεση ολόκληρο το ορατόριο «Άγιος Δημήτριος», για 4 σολίστ, χορωδία και ορχήστρα, σε κείμενο του σημαντικού ποιητή Γιώργου Θέμελη. Ένα έργο μεγάλης πνοής, με θαυμάσια αρμονικά ευρήματα, έντονα δραματικό και λυρικό χρώμα με ισορροπία μεταξύ των αφηγηματικών και μουσικών μερών (δεξιοτεχνική χρησιμοποίηση των χάλκινων πνευστών),
Ο μελετητής του έργου του συνθέτη, Ηλίας Χρυσοχοΐδης, συνεργάτης ερευνητής στο Τμήμα Μουσικής στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ (Research Associate, Department of Music Academic staff, Stanford Continuing Studies Stanford University), μας πληροφορεί ότι η σύνθεση όπερας υπήρξε ο απώτερος δημιουργικός στόχος του Ν. Αστρινίδη. Το ορατόριο Άγιος Δημήτριος, για παράδειγμα, ξεκίνησε ως σχέδιο για όπερα που σύντομα ευνουχίστηκε όταν ο ανίδεος Έλληνας της Διασποράς πληροφορήθηκε ότι κανείς στην Ελλάδα δεν τα βάζει με την Εκκλησία (ένας οπερατικός Άγιος Δημήτριος τη δεκαετία του 1950 ήταν πέτρα σκανδάλου). Έτσι, ο συνθέτης ακολούθησε τον δρόμο του Ορατορίου και μας έδωσε μια λαμπρή σελίδα του είδους! Περιώνυμη είναι η επεξεργασία και εναρμόνιση του Απολυτικίου του Αγίου Δημητρίου "Μέγαν εύρατο...", που ο συνθέτης συμπεριέλαβε στο ορατόριό του.
Ο Νίκος Αστρινίδης αποτελεί εξόχως ενδιαφέρουσα μορφή της Ελληνικής Διασποράς στα Βαλκάνια. Γεννήθηκε το 1921 στη Βεσσαραβία, μέρος τότε της Ρουμανίας, από Έλληνα πατέρα και Ρουμανορωσσίδα μητέρα. Σπούδασε μουσική και Χημεία στο Βουκουρέστι έως ότου η Σοβιετική εισβολή του 1940 διέλυσε την οικογένειά του και τον οδήγησε στη Μέση Ανατολή. Εκεί ο Αστρινίδης κατατάχτηκε στην Ελληνική Βασιλική αεροπορία και έπειτα από δύο έτη στο μέτωπο της Λιβύης, μετατέθηκε στο Κάιρο όπου συνέχισε τη μουσική του εκπαίδευση και άρχισε την καριέρα του. Με το πέρας του πολέμου μετανάστευσε στο Παρίσι τελειώνοντας τη Schola Cantorum και αρχίζοντας διεθνείς περιοδείες ως πιανίστας και συνοδός μεγάλων ονομάτων της Παρισινής σκηνής. Το 1965 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Θεσσαλονίκη συμβάλλοντας έκτοτε στην αναβάθμιση της μουσικής ζωής της πόλης ως διευθυντής της Φιλαρμονικής του Δήμου και άλλων συγκροτημάτων, συνθέτης ορατορίων και συμφωνικών έργων, πιανίστας, και παιδαγωγός.
Ο Νίκος Αστρινίδης πέθανε στη Θεσσαλονίκη το 2010. Σήμερα, το μεγαλύτερο μέρος του έργου του παραμένει ανέκδοτο.
Είναι άξιον και δίκαιον το αίτημα του Ομίλου Φίλων του Νίκου Αστρινίδη, που θέλουν το 2021 ως "Έτος Νίκου Αστρινίδη", αφού συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννησή του.
Ο προγραμματισμός που έχει ανακοινώσει ο Όμιλος Φίλων του συνθέτη, έχει πολύ συγκεκριμένους και δίκαιους στόχους:
- Ένταξη του έργου “Συμφωνία 1821” του Νίκου Αστρινίδη στις εκδηλώσεις για τη 200ή επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης.
- Ενσωμάτωση των “Νεανικών χρόνων του Μ. Αλεξάνδρου” στην προβολή της Μακεδονικής Ιστορίας. - Ανάδειξη του έργου “Αγιος Δημήτριος” ως μουσικού εμβλήματος της Θεσσαλονίκης.
- Πολυεθνικό Φεστιβάλ “Νικου Αστρινίδη” (Ρουμανία, Ουκρανία, Ισραήλ, Αίγυπτος, Κύπρος, Γαλλία, Ελλάδα), δηλ. στις χώρες όπου έζησε και δημιούργησε μουσικά ο Νίκος Αστρινίδης.
- Ένταξη των έργων του μουσουργού σε προγράμματα των υπουργείων (Παιδείας, Εσωτερικών (Μακεδονίας – Θράκης) Αποδήμου Ελληνισμού, κ.α.).
Θα προσθέσω ότι θα πρέπει να παιχτεί και το έργο «Στο Χριστό, στο κάστρο», συμφωνικό διήγημα για αφηγητή, χορωδία και ορχήστρα (1991), βασισμένο στο ομώνυμο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, από τον θάνατο του οποίου συμπληρώνονται 110 χρόνια το 2021. Νομίζω πως δεν υπάρχει αντίστοιχο έργο λόγιας μουσικής πάνω σε Παπαδιαμαντικό κείμενο.
Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Ηλίας Χρυσοχοΐδης: “Το εθνικό στοιχείο στη θεματική των έργων του Νίκου Αστρινίδη είναι έντονο κι΄ έγινε ίσως η “αιτία” για την αντιμετώπιση ως του συνθέτη που έδωσε μουσική υπόσταση σε σημαντικές στιγμές της μακεδονικής ιστορίας - τόσο ώστε να έρθει ίσως σε δεύτερη μοίρα η υψηλότατου επιπέδου μουσική του παραγωγή. Αυτό που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας είναι το ότι ο Αστρινίδης προσέγγισε την ελληνική ιστορία όπως οι Έλληνες της Διασποράς κι΄ όχι οι …”γηγενείς”. Κι αυτό το στοιχείο μας ενδιαφέρει ιδιαίτερα! Η οπτική της ιστορίας από έναν Έλληνα της Διασποράς και κοσμοπολίτη, που συγκινείται πολύ από την Ελληνική ιστορία, η οποία τον συνέχει.
Παραθέτουμε στη συνέχεια αναλυτικό κείμενο του καθηγητή Ηλία Χρυσοχοΐδη και ενδεικτικά αποσπάσματα από το Ορατόριο "Άγιος Δημήτριος".
Πηγή
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου