Arvo Pärt - Triodion

Του Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Το Τριώδιον του Arvo Pärt είναι ήδη ένα έργο 20 χρόνων, αφού γράφτηκε στα 1998. Ακούγοντάς το και πάλι συνειδητοποιώ πως έχει νικήσει πια το χρόνο.

Στάζει μουσική και πνευματικότητα. Μνημείο της σύγχρονης χορωδιακής μουσικής. Ένας ύμνος στην ανθρώπινη φωνή. Κι ένας ύμνος στον Κύριο και τον άνθρωπο του Τριωδίου. Δεν πρόκειται απλώς για μια κατανυκτική μουσική. Σαφώς και είναι τέτοια. Αλλά είναι πέρα κι απ' την κατάνυξη αυτή η μουσική του Pärt. Είναι μετεωρισμός, είναι λυγμός, είναι δοξαστικό, είναι ικεσία, είναι κραυγή, είναι περιπέτεια, ό,τι, δηλαδή, κι ο Θεός.

Δεν πρόκειται για συναισθηματική μουσική, και σε καμία περίπτωση δεν μιλάμε για μια καλή "εύπεπτη" χορωδιακή μουσική. Το αντίθετο. Πρόκειται για μια δύσκολη μουσική - ειδικά ως προς την ερμηνεία πολύ δύσκολη, με σαφείς επιρροές από το Γρηγοριανό μέλος και την προκλασική μουσική. Δεν είναι τυχαίο, π.χ., που στην Ελλάδα δεν υπάρχει η χορωδιακή υποδομή για ερμηνεία τέτοιων έργων. Γι' αυτό και με το συγκεκριμένο έργο δεν καταπιάστηκε μέχρι τώρα καμία ελληνική χορωδία. Αλλά πέρα από τις τεχνικές δυσκολίες, η πνευματική εγρήγορση που απαιτείται δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση. Η συγκέντρωση, η προσήλωση και η ευλάβεια είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για ένα τέτοιο έργο, καθαρά φωνητικό, απόλυτα - θα λέγαμε - πολυφωνικό και καθαρά προσευχητικό.
"Απαιτείται απ’τους ακροατές προσήλωση, θρησκευτικότης και ει δυνατόν νηστεία", όπως έλεγε κι ο Χατζιδάκις για τα δικά του "Παράλογα".

Κάποιοι σ' αυτή τη ζωή, όπως ο Arvo Pärt, φαίνεται πως πήραν πολύ σοβαρά την περίοδο του Τριωδίου. Πέρα από παχιά λόγια και συνθηματάκια "ευσεβών συνάξεων".
Γιατί μη ξεχνάμε πως ο συνθέτης έγραψε και τον «Κανόνα Μετανοίας» (Kanon pokajanen) όπου μελοποιεί σλαβική μετάφραση του γνωστού ύμνου που έχει συνθέσει ο Άγιος Ανδρέας Κρήτης και ο οποίος ψάλλεται την Μ. Τεσσαρακοστή.
Σε καθαρά μουσικό επίπεδο τώρα, πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο Pärt είναι από τους λίγους σύγχρονους συνθέτες που γράφει πολλή χορωδιακή μουσική, την οποία ανανεώνει ως προς τα εκφραστικά μέσα, έχοντας ως αφετηρία την εκκλησιαστική χορωδιακή μουσική και μάλιστα αυτή της ρωσικής παράδοσης, καθότι Εσθονός ο ίδιος, που σημαίνει ότι αυτά είναι τα ακούσματά του. Η θεματολογία της χορωδιακής μουσικής του είναι κατ' εξοχήν εκκλησιαστική. Προφανώς και ίδιος θεωρεί ότι η ανθρώπινη φωνή καθιστά τον ίδιο τον άνθρωπο "ψαλτήριο" και άρα είναι η μόνη ικανή για να αποδώσει την θρησκευτικότητά του.

Ακούμε χορωδιακή μουσική του Arvo Pärt και ιδιαιτέρως το επίκαιρο Triodion, για να επανακτήσουμε τα χαμένα κριτήρια μας. Μουσικώς και γενικώς...